1- مرکز تحقیقات باروری و ناباروری صارم، بیمارستان فوق تخصصی صارم، تهران، ایران ، nayereh.seyedimoghaddam@gmail.com
2- پژوهشکده سلولی-مولکولی و سلولهای بنیادی صارم، بیمارستان فوق تخصصی صارم، تهران، ایران
3- گروه میکروبیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران
متن کامل [PDF 476 kb]
(2351 دریافت)
|
چکیده (HTML) (5590 مشاهده)
متن کامل: (8943 مشاهده)
مقدمه
استرپتوکوک گروه B (GBS) یک دیپلوکوک گرم مثبت و محصورشده است و در بیشتر موارد در دستگاه گوارش و سیستم تناسلی انسان تشکیل کلنی میدهد[1]. این باکتری یک علت مهم عفونت در نوزادان، زنان حامله و افراد بالغی است که دارای بیماری زمینهای هستند[2]. در زنان باردار، استرپتوکوک گروه B، باکتریوری و کوریوآمنیونیت ایجاد میکند و در نوزادان میتواند باعث پنومونی، مننژیت، اندوکاردیت، سپسیس و باکتریمی شود. این عفونتها گاهی از درون رحم شروع میشوند[3-6]. عفونتهای شدید زنان حامله با GBS در برخی موارد باعث از دستدادن حاملگی نیز میشود[7]. یافتههای پژوهشی نشان دادهاند که کلونیزاسیون واژن مادر با GBS به نوزادان قابل سرایت است[8].
انتقال عفونت از مادر به نوزاد بهصورت عمودی است و معمولاً بعد از پارهشدن کیسه آب اتفاق میافتد[9]؛ اما در برخی موارد، عفونت نوزادان با GBS بدون پارگی پردهها در رحم و قبل از شروع زایمان رخ میدهد[10]. عفونت نوزادی به دو صورت رخ میدهد: 1- عفونت زودرس (Early onset) که در 24 ساعت تا 6 روز اول پس از تولد ایجاد میشوند؛ و 2- عفونت دیررس (Late onest) که از 6 تا 90 روز پس از تولد ایجاد میشوند.
مطالعات نشان دادهاند که عفونت واژن با GBS طی حاملگی ریسک انتقال عمودی عفونت به نوزادان و احتمال عفونت دیررس را افزایش میدهد[11, 12]. عفونت دیررس بهطور کلی بهصورت مننژیت، سپسیس و پنومونی در نوزادان بروز میکند و در 90% موارد طی 24 ساعت اول علایم خود را نشان میدهد[13]. در مطالعات انجامشده روی نوزادانی که مادران آنها از نظر GBS مثبت بودهاند و تحت درمان قرار نگرفتهاند در نیمی از موارد یکی از عوارض مثل مرگ جنینی، عفونت نوزادی و مرگ نوزاد گزارش شده است[10]. چنانچه این عفونت طی دوران بارداری تشخیص داده شود و مادران تحت درمان آنتیبیوتیکی قرار گیرند، شیوع عفونت در نوزادان کاهش مییابد. در سالهای اخیر بهدنبال اقدامات درمانی بهموقع، شیوع عفونت در نوزادان نسبت به سالهای قبل و همچنین عوارض کشنده نوزادی کاهش یافته است[13].
به دلیل اهمیت عفونت نوزادی GBS و کشندهبودن سپتیسمی ناشی از این باکتری و با توجه به اینکه درمان مادران حامل این باکتری باعث جلوگیری از ابتلای نوزادان میشود، انجام مطالعاتی در این زمینه ضروری است. هدف از این مطالعه، بررسی شیوع استرپتوکوک گروه B در واژن زنان باردار در هفته 37-35 بارداری بود.
مواد و روشها
در این پژوهش توصیفی که در فاصله زمانی 18 ماهه، از ابتدای سال 1390 تا پایان شهریور 1391 انجام شد. تعداد 1610 زن باردار که در هفته 37-35 حاملگی بهمنظور مراقبتهای بارداری به کلینیک پریناتال بیمارستان فوقتخصصی زنان، زایمان و نازایی صارم شهر تهران مراجعه کرده بودند، بررسی شدند. این زنان براساس محل زندگی به 5 گروه شامل ساکنان شمال تهران، مرکز تهران، جنوب تهران، حاشیه تهران و خارج از تهران تقسیم شدند و سپس ترشحات واژن بهمنظور بررسی GBS با سواپ استریل از ناحیه یکسوم میانی واژن نمونهبرداری شدند و در لوله حاوی سرم فیزیولوژی استریل مخصوص کشت نمونه واژن، به آزمایشگاه میکروبشناسی بیمارستان صارم فرستاده شدند.
در آزمایشگاه نمونهها روی محیط بلادآگار کشت داده شدند. با ایجاد همولیز بتا روی محیط کشت و بهدنبال آن با آزمونهای کاتالاز و CAMP تشخیص نهایی داده شد. همچنین، یک گستره از ترشحات واژن بهمنظور بررسی کوکوسهای گرممثبت جفت یا زنجیرهای از طریق رنگآمیزی گرم بررسی شد.
در نهایت، میزان شیوع افراد حامل GBS و رابطه آن با متغیرهای دموگرافیک محل زندگی، سطح تحصیلات، شغل زنان باردار، شغل همسر، سن، دفعات بارداری، فاصله زمانی ازدواج تا حاملگی، وزنگیری مناسب طی بارداری، تعداد سقط جنین و داشتن سابقهنازایی، سابقه بیماری زمینهای، مصرف سیگار، الکل و دارو بررسی شد. دادههای بهدستآمده با استفاده از نرمافزار 18 SPSS تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها
شیوع GBS در میان زنان باردار در هفته 37-35 حاملگی 119 (7/4%) مورد بود.
میانگین آماری سن افراد حامل GBS، 5/70±29/93 سال، کمترین سن 19 سال و بیشترین سن 46 سال بود. 96/5% حاملان GBS در دامنه سنی 45-21 سال قرار داشتند، 57% موارد زیر 30 سال و 43% بیش از 30 سال سن داشتند. اغلب زنان بارداری که از سایر شهرها مراجعه کرده بودند از ساکنان کرج بودند. سطح تحصیلات 90% زنان حامل GBS، لیسانس و پایینتر بود (جدول 1).
جدول 1) فراوانی مطلق و نسبی متغیرهای دموگرافیک زنان باردار در هفته 37-35 بارداری مراجعهکننده به بیمارستان فوقتخصصی صارم شهر تهران (119 نفر)
در 97% زنان باردار حامل GBS، هیچ بیماری زمینهای مشاهده نشد و فقط در میان 3% آنها بیماری زمینهای وجود داشت. هیچ یک از بیماران سیگار، الکل یا مواد مخدر مصرف نمیکردند. تمام 119 بیماری که از نظر GBS مثبت شده بودند طی حاملگی وزنگیری مناسبی داشتند. در زنان باردار حامل GBS، 91% موارد هیچ سابقه نازایی نداشتند و فقط 9% سابقه نازایی داشتند. اکثر زنان (48/7%) وزن کمتر از 67کیلوگرم داشتند. یافتهها نشان داد که در 64/7% موارد فاصله زمانی ازدواج تا حاملگی زیر 5 سال بود (جدول 2).
جدول2) فراوانی مطلق و نسبی مشخصات بارداری زنان باردار در هفته 37-35 بارداری مراجعهکننده به بیمارستان فوقتخصصی صارم شهر تهران (119 نفر)
بحث
در این مطالعه، شیوع GBS در واژن زنان باردار در هفته 37-35 بارداری بررسی شد. یافتهها نشان داد که شیوع GBS در میان این گروه از زنان باردار 7/4% بود. یافتههای حاصل از متغیرهای دموگرافیک این فرض را تقویت میکند که برخی از آنها با عفونت استرپتوکوک مرتبط باشند. بهطور مثال، پایین بودن سطح تمهیدات بهداشتی در اثر زندگی در خارج از شهر تهران احتمال اینکه مادران باردار حامل GBS باشند را افزایش میدهد. این یافته بر ضرورت مطالعات دقیقتر تاکید میکند.
در مقایسه با یافتههای مطالعه حاضر، در پژوهشی در تایوان در سالهای 2005-2004 شیوع کلونیزاسیون GBS در واژن مادران باردار در سه بیمارستان حدود 20% گزارش شد[14]. در یک مطالعه مشابه دیگر در هلند نیز حدود 21% زنان باردار از نظر باکتری GBS مثبت بودند[15]. از مطالعات انجامشده در ایران میتوان به یک مطالعه در دانشگاه اردبیل اشاره کرد که شیوع GBS در نمونههای کشت گرفتهشده از واژن و رکتوم 420 زن باردار در هفتههای 37-35 حدود 3/5% بود. در مقایسه با مطالعات سایر کشورها بهنظر میرسد که شیوع استرپتوکوک گروه B در زنان باردار کشور ایران پایینتر است. توجه به این نکته اهمیت دارد که مطالعه ما در یک بیمارستان خصوصی انجام شد و تنها برپایه کشت واژینال بود، درحالی که در مطالعات سایر کشورها کشت واژینال و رکتال (دو نمونه باهم) بررسی شده است. این تفاوت در نمونهها، احتمالا میتواند توجیهی برای پایینبودن شیوع GBS در این پژوهش، نسبت به سایر کشورها باشد. علاوهبر این، بهدلیل اینکه مطالعه ما در یک بیمارستان خصوصی انجام شده است و بهطور طبیعی مراجعهکنندگان به چنین بیمارستانهایی از سطح تحصیلی، فرهنگی و اقتصادی بالاتری برخوردار هستند؛ بنابراین، یافتههای این مطالعه قابل تعمیم به جامعه نیست و انجام مطالعاتی در سطحی گستردهتر ضروری است. همچنین، در بررسی یافتههای دموگرافیک پایینبودن سطح تحصیلات، سکونت در مناطق خارج از شهر تهران و یا حاشیه تهران که سطح بهداشتی و فرهنگی پایینتری دارند، از جمله مواردی بودند که ارتباط آنها با شیوع بیشتر GBS مطرح شد و بر لزوم مطالعه در این زمینهها تاکید دارند.
براساس مطالعات انجامشده، درمان مادران باردار حامل GBS، موجب کاهش شیوع عفونت نوزادان با این باکتری در 6 روز اول زندگی میشود و مطالعات دیگر پژوهشگران نیز نشاندهنده کاهش عوارض شدید و کشنده نوزادی در سالهای 2005-2003 نسبت به سالهای 2001-1991 بوده است. این موضوع اهمیت بررسی این باکتری در زنان باردار و درمان در زمان بارداری و حین زایمان را نشان میدهد[1].
نتیجهگیری
شیوع استرپتوکوک گروه B در زنان باردار در هفته 37-35 بارداری 7/4% است که نسبت به کشورهای دیگر پایینتر است.
تشکر و قدردانی: از کلیه همکاران کلینیک پره ناتال و خانمهای شرکتکننده در این طرح نهایت تشکر را داریم.
تاییدیه اخلاقی: در این پژوهش توضیحات کامل مبنی بر عدم مخاطره جنین و مادران ارایه شد.
تعارض منافع: از سوی نویسندگان موردی گزارش نشده است.
سهم نویسندگان: نیره سیدیمقدم (نویسنده اول)، پژوهشگر اصلی/نگارنده مقدمه/نگارنده بحث (50%)؛ بیژن نعمانپور (نویسنده دوم)، روششناس/نگارنده بحث (30%)؛ پیمان لشگری (نویسنده سوم)، اجراکننده/تحلیلگر آماری (20%).
منابع مالی: کلیه منابع مالی این پژوهش از طریق بودجه مرکز تحقیقات باروری و ناباروری صارم تامین شده است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصيل |
موضوع مقاله:
تولیدمثل دریافت: 1396/4/25 | پذیرش: 1396/7/10 | انتشار: 1397/10/14
ارسال پیام به نویسنده مسئول