اهداف: سندروم بیش‌تحریکی تخمدان (OHSS)، از مهمترین عوارض روش‌های کمک‌باروری (ART) به‌دنبال استفاده از داروهای تحریک تخمک‌گذاری است. با توجه به فیزیوپاتولوژی OHSS و براساس مکانیزم اثر داروهای مختلف، داروی مانیتول به‌عنوان جایگزین آلبومین انتخاب شد. هدف این مطالعه بررسی اثربخشی مانیتول در مدیریت نوع متوسط و شدید OHSS بود.
مواد و روش‌‌ها: این مطالعه مداخله‌ای غیرتجربی روی بیماران دارای انواع متوسط و شدید OHSS طی دوره ۱۹ساله (از سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۹۲) انجام شد. تعداد ۶۹۷۰ بیمار به روند تحریک تخمک‌گذاری برای IVF وارد شده بودند. در پروتکل درمانی، تمام بیماران دوز پیشگیرانه مانیتول را دریافت کردند و در صورت بروز علایم مربوط به انواع متوسط و شدید OHSS، وارد مطالعه شدند. برای درمان آنها ۱ تا ۱/۵گرم بر کیلوگرم وزن بدن در هر روز به‌صورت روزانه تا دوبار در روز، مانیتول تزریق شد. بیماران در مدت درمان طبق پروتکل استاندارد دارویی، تحت پایش کامل قرار گرفتند. داده‌های بیماران با کمک نرم‌افزارSPSS ۱۹  تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: تعداد ۱۷۳۷ نفر (۲۴/۹۲%) علایمی از OHSS را بروز دادند. ۱۳۶۰ نفر (۷۸/۳۰%) OHSS خفیف، ۳۳۸ نفر (۱۹/۴۶%) OHSS متوسط و ۳۹ نفر (۲/۲۴%) OHSS شدید داشتند. کاهش وزن (۰/۰۲۴=p) و اصلاح میانگین نسبت دریافت مایع به دفع مایع (۰/۰۰۹=p) قبل و بعد از درمان با مانیتول، تفاوت معنی‌داری نشان داد. میانگین طول مدت بستری معادل ۲/۲۴ ±۴/۷۲ روز بود و هیچ موردی از مرگ‌ومیر در بیماران رخ نداد.

نتیجه‌گیری: درمان با داروی مانیتول با پروتکل تشریح‌شده، در مدیریت نوع متوسط و شدید OHSS موثر است.