اهداف: تغذیه انحصاری با شیر مادر نقش مهمی در رشد و ارتقای سلامت کودکان در ۶ ماه اول زندگی دارد. با توجه به کاهش میزان تغذیه انحصاری با شیر مادر در کشور ایران در سال‌های اخیر، این پژوهش با هدف بررسی عوامل مرتبط با تغذیه انحصاری شیرخواران زیر ۶ ماه با شیر مادر در جامعه شهری و روستایی استان اصفهان انجام شد.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش مقطعی، مادرانی که کودک شیرخوار زیر ۶ ماه داشتند و بین سال‌های ۸۷-۱۳۸۶ به مراکز بهداشتی- درمانی شهری و روستایی شهرستان‌های گلپایگان، اصفهان و فلاورجان (۵۶۱ نفر) در استان اصفهان مراجعه کرده بودند، بررسی شدند. گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه و به روش مصاحبه حضوری انجام شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS ۱۵ و مدل رگرسیون لجستیک تجزیه‌ و‌ تحلیل شد.
یافته‌ها: ۸۵/۶% شیرخواران از کلستروم استفاده کرده بودند و ۲۵/۹% شیرخواران در شهر و ۳۲/۴% در روستا تغذیه انحصاری با شیر مادر داشتند. تاخیر در شروع شیردهی (۰/۰۵>p) و سزارین مادر (۰/۰۵>p) با کاهش تغذیه انحصاری با شیر مادر همراه بود و داشتن جنسیت دختر (۰/۰۱>p) و دریافت آموزش شیردهی بعد از زایمان (۰/۰۰۱>p) همراهی مثبتی با تغذیه انحصاری با شیر مادر داشت.
نتیجه‌گیری: تاخیر در شروع شیردهی و سزارین مادر از عوامل کاهش سطح تغذیه انحصاری شیرخواران زیر ۶ ماه با شیر مادر در جامعه شهری و روستایی استان اصفهان هستند، در حالی که داشتن جنسیت دختر و دریافت آموزش شیردهی بعد از زایمان از عوامل افزایش سطح تغذیه انحصاری شیرخواران با شیر مادر هستند.